Jak minął rok
Jest połowa stycznia i równocześnie połowa teatralnego sezonu, nadszedł więc dobry moment, aby podsumować dwanaście minionych miesięcy.
W 2022 roku przygotowaliśmy cztery premiery. Tkaczka chmur. Baśń o trzech Zorzach Katarzyny Jackowskiej-Enemuo w reżyserii Katarzyny Hory to prapremierowa realizacja magicznej baśni o odchodzeniu i o tym, jak trudno uporać się z emocjami po stracie. Wysmakowana plastycznie inscenizacja Robinsona Anny Andraki (na motywach popularnej powieści przygodowej Daniela Defoe) w reżyserii Roberta Drobniucha porusza temat dojrzewania i poszukiwaniu swojego miejsca w życiu. Adresowane do młodzieży i dorosłych Ballady i romanse Adama Mickiewicza w reżyserii Gabriela Gietzky’ego powstały w dwu wersjach obsadowych, miały więc dwie premiery (w Katowicach i Łodzi), spektakl jest bowiem koprodukcją z łódzkim Teatrem Pinokio. Ponadczasowa historia Jamesa Matthew Barriego Piotruś Pan w reżyserii Andrása Veresa, zrealizowana przez międzynarodowy, polsko-węgiersko-niemiecki zespół twórców, pomyślana została jako forma zbliżona do lalkowego monodramu.
W sumie – licząc pozostające w repertuarze przedstawienia z ubiegłych lat – na afiszu 2022 było 13 tytułów, odbyło się ponad 200 spektakli dla blisko 15000 widzów.
Dodajmy, że z okazji Światowego Dnia Lalkarstwa na Zamku w Będzinie odbyło się czytanie performatywne sztuki Don Kichot Miguela de Cervantesa w adaptacji Jana Dormana i reżyserii Arkadiusza Klucznika, w koprodukcji z Teatrem Dzieci Zagłębia.
W Galerii Ateneum zorganizowaliśmy cztery ekspozycje. Można było oglądać malarstwo Kingi Waluszewskiej-Maciuszkiewicz Moje dendrarium, grafikę Marty Mączki Poletko, prace laureatów czterech edycji międzynarodowego konkursu na koncepcję i realizację lalki, animowanego obiektu lub formy teatralnej Animatus; odbył się również finisaż wystawy Aleksandry Szlęk 28.489. Latem zwiedzających przyciągały z kolei archiwalne lalki, zaprojektowane przez tak znakomitych scenografów, jak: Joanna Braun, Eva Farkašova, Katarzyna Proniewska-Mazurek, Julia Skuratova czy Pavel Hubička.
Po raz siódmy gościliśmy w Internetowym Teatrze TVP dla Szkół, tym razem z Calineczką Marty Guśniowskiej w reżyserii Katarzyny Kawalec. Transmisję oglądało 39347 uczniów z 672 szkół i placówek oświatowych. Jak poinformowała Telewizja, była to rekordowa ilość widzów Iteatru w minionym roku szkolnym.
Najmłodsi bawili się też na przedstawieniu Pan Tom buduje dom Stefana Themersona w reżyserii Daniela Arbaczewskiego – spektakl otworzył Letnią Grządkę Teatralną, czyli nurt widowisk dla dzieci, prezentowanych w ramach Letniego Ogrodu Teatralnego.
Początek sezonu był wyjątkowo intensywny, sporo wydarzeń skumulowało się we wrześniu i październiku: Festiwal Katowice Dzieciom, trzy premiery, udział w 12. Nocy Teatrów GZM i VIII Katowickiej Nocy Galerii NOC-K_2022.
Nie sposób pominąć wątku ukraińskiego. Protestując wobec agresji Rosji na Ukrainę i solidaryzując się z ukraińskim narodem, Teatr pomyślał o wsparciu przebywających na Śląsku artystów (w szczególności lalkarzy) oraz najmłodszych uchodźców. Wspomnijmy tylko, że podczas realizacji sztuki Robinson jako asystentkę scenografki zatrudniliśmy aktorkę i plastyczkę z Charkowa, która pomagała także w zajęciach edukacyjnych. Ukraińscy widzowie korzystali natomiast ze specjalnych ulg i darmowych biletów.
Najważniejszym wydarzeniem 2022 roku był oczywiście Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek Katowice Dzieciom, który powrócił po czteroletniej przerwie. Jego 14 edycja odbyła się w dniach od 28 września do 1 października. Festiwal miał charakter międzynarodowego konkursu; wzięły w nim udział przedstawienia dla dzieci i młodzieży, zrealizowane przez młodych reżyserów, których debiut zawodowy przypadał nie wcześniej niż w roku 2005. Myślą przewodnią były relacje międzypokoleniowe; do udziału wybraliśmy inscenizacje, odwołujące się w rozmaity sposób do dialogu między generacjami dzieci, młodzieży i dorosłych, zachęcające do refleksji nad źródłem konfliktów czy izolacji oraz budowania więzi pomiędzy osobami z różnych pokoleń. W ciągu czterech dni wystąpiły zespoły z Litwy, Niemiec, Słowenii i Węgier oraz dziesięć teatrów polskich (z Białegostoku, Katowic, Łodzi, Łomży, Rzeszowa, Torunia, Wałbrzycha i Warszawy). Widzowie zobaczyli spektakle wykorzystujące klasyczne techniki lalkowe, a także nowoczesne, czasem eksperymentalne formy, z wirtualnym pokazem włącznie. W Galerii Ateneum, po raz pierwszy w Katowicach, dzięki współpracy z Teatrem Lalki i Aktora Kubuś w Kielcach zaprezentowane zostały prace laureatów wspomnianego wcześniej konkursu Animatus, natomiast na dziedzińcu Teatru pojawiła się instalacja plastyczna uznanej artystki street artowej Mony Tusz Ptaszarnia. Obiekty, które przygotowała podczas warsztatów z dziećmi znakomicie wpisały się w przestrzeń i wciąż można je podziwiać. Cztery festiwalowe dni zgromadziły mnóstwo gości. 14 spektakli (w tym 9 konkursowych), wyłonionych spośród ponad 50 zgłoszeń, obejrzało w sumie 1230 widzów, natomiast przez interaktywną wystawę przewinęło się blisko 400 osób.
Festiwal okazał się dużym sukcesem, a potwierdzają to nie tylko opinie widzów i uczestników, ale i relacje w mediach. Jury podkreśliło w protokole wartość zaproponowanego przez organizatorów motywu przewodniego edycji, zauważając że przedstawienia podejmowały ważne tematy i prezentowały je w różnorodnych formach teatralnych. Zwróciło również uwagę na atrakcyjny program wydarzeń towarzyszących. Zacytujmy też fragment artykułu Teatr wszystkich pokoleń Karoliny Obszyńskiej: Sukcesem XIV Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek „Katowice Dzieciom” jest nie tylko poziom teatralny zaprezentowanych spektakli, ale także odwaga, z jaką organizatorzy zmierzyli się z niełatwym tematem przewodnim. Relacje międzypokoleniowe dziś, w świecie pełnym chaosu i mroku, mogą okazać się bowiem ostatnim bastionem wieści gminnej, istotnych wartości czy tradycji i dziedzictwa kulturowego, z którymi będzie można dyskutować, tylko cokolwiek o nich wiedząc. Nie wyobrażam sobie bardziej trafionego miejsca do ich celebrowania i podejmowania debat na ich temat w kontekście „tu i teraz” niż deski teatru. One pamiętają o nas o wiele więcej niż my sami („Teatr Lalek” nr 4/2022, s. 61).
Wyjątkowo bogata była w minionym roku oferta edukacyjna, adresowana nie tylko do dzieci i młodzieży, ale również do nauczycieli, pedagogów, animatorów kultury, seniorów, a także indywidualnych odbiorców zainteresowanych teatrem. Działania – zarówno w formie tradycyjnej, jak i online – odbywały się w ramach stałych cykli, wydarzeń okazjonalnych oraz projektów dofinansowanych ze środków zewnętrznych. W 233 spotkaniach warsztatowych udział wzięły 4234 osoby.
Pozyskaliśmy 421500 zł dotacji na realizację pięciu projektów:
– Romantyczność 2022 (m.in. premiera Ballad i romansów, wykład online dr. hab. Dariusza Pniewskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu Romantyczni buntownicy, warsztaty rapowania z beatboxerem Dominikiem Franusikiem Romantyczne impro),
– 14 Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek Katowice Dzieciom,
– Szczęście. Po prostu (konkurs literacki dla młodzieży, warsztaty opowiadania historii adresowane do dorosłych, gra miejska Złap szczęście, półkolonie teatralne zakończone spektaklem),
– EduAkcja -Teatr integruje, trzecia edycja projektu kierowanego do pedagogów i animatorów kultury z województwa śląskiego (m.in. wydaliśmy kolejne zeszyty inspiracji nawiązujące do tematyki wybranych spektakli).
– Ptaszarnia (interdyscyplinarne warsztaty artystyczne, podczas których dzieci przygotowały program telewizyjny, słuchowisko oraz obiekty do instalacji artystycznej).
Nowy Rok powoli nabiera kolorów – zobaczymy, co nam przyniesie…
foto: Paweł Szymkowiak (Ballady i romanse), Tomasz Zakrzewski, proj. graf.: Kaja Renkas, Monika Sojka, Jan Głąb, Michał Cygan