Kontakt

JAN SZMATLOCH: Grafika

Śląski Teatr Lalki i Aktora Ateneum zaprasza w piątek, 19 maja o godz. 18.00 do Galerii Ateneum przy ul. 3 Maja 25 na wystawę grafiki Jana Szmatlocha, zorganizowaną w ramach programu „Katowicki Senior w Mieście”.

Jan Szmatloch (ur. w 1950 w Rudzie Śląskiej), ukończył katowicki Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom 1974). Jest profesorem zwyczajnym macierzystej uczelni, gdzie prowadzi Pracownię Druku Wklęsłego.

Był stypendystą Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz „Aldegrever Gesellschaft” z Műnster. Brał udział w ponad 200 wystawach środowiskowych, ogólnopolskich i prezentacjach grafiki polskiej na całym świecie, uczestniczył w międzynarodowych biennale i triennale grafiki (w Krakowie, Fredrikstadt, Lubljanie, Łodzi, Frechen, Grado, Baden-Baden, San Francisco, Biella, Londynie, Amadorze, Toronto, Bitoli czy Warszawie).

Spośród 40 wystaw indywidualnych w kraju i zagranicą wymieńmy Galerię Katowice, PSP–ZPAP, Katowice 1977, MDM, Warszawa 1979, Galerię Bałucką BWA, Łódź 1980, Maneten, Gőteborg, Jan Szmatloch, Etsningar, Samlargrafik, Kristianstadt 1981, Galerię 72, Poznań 1986, Jan Szmatloch, grafika, rysunek, BWA Katowice; BWA Częstochowa; BWA, Bielsko-Biała 1989; BWA Opole 1990, Parlament Krajowy, Hannover 1992, Jan Szmatloch (& Tadeusz M. Siara), Lengyel Intezet, Budapeszt 1995, Jan Szmatloch (& Roman Kalarus), Polish Cultural Institute, Londyn 1999, Jan Szmatloch. Grafika, Polský Inštitŭt, Bratysława 2001, Orte der Erinnerung. Radierungen von Jan Szmatloch 1976–2002, Oberschlesischen Landesmuseum, Ratingen-Hősel, Biblioteka Śląska, Katowice 2002, Jan Szmatloch (& Adam Romaniuk), Galeria Studio, Warszawa 2003, Galerie Beletage, Dűsseldorf 2004 (& Roman Kalarus), Jan Szmatloch, grafika, Galeria ASP Kraków 2006, Pamięć miejsca, Miejska Galeria Sztuki MM, Chorzów 2007, Architektura pamięci. Jan Szmatloch, akwaforty, Centrum Kultury Śląskiej, Nakło Śląskie 2014, Jan Szmatloch. Grafoteka, Muzeum Miejskie, Chorzów 2014, Jan Szmatloch. Grafika, Europejskie Centrum Kultury LOGOS, Łódź 2016.

Prace artysty znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Szczecinie, Krakowie, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta” w Warszawie, Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach, Galerii „Arsenał” w Poznaniu, Victoria and Albert Museum w Londynie, National Gallery of Iceland w Reykjaviku, Bristol Museum, Museo Civico w Cremonie, Modern Art Center w Kyoto, Del Bello Gallery w Toronto oraz w kolekcjach prywatnych w wielu krajach świata.

Laureat licznych nagród i wyróżnień, otrzymał m.in. wyróżnienie na IV Międzynarodowym Biennale Grafiki (Fredrikstadt 1979), nagrody na Międzynarodowym Triennale Akwaforty (Grado 1981), Międzynarodowej Wystawie Miniatur w Toronto (1986), Śląską Nagrodę Kultury Dolnej Saksonii (Hannover 1992), medal na Międzynarodowej Wystawie „Małe Formy Grafiki” (Łódź 1999), nagrodę na Międzynarodowym Biennale Małej Formy Graficznej i Ekslibrisu (Ostrów Wlkp. 2016), W 2011 został wyróżniony Srebrnym Medalem Gloria Artis.

„(…) Opowieść Jana Szmatlocha to prywatna historia Śląska ilustrowana za pomocą akwaforty” – pisze Maciej Linttner – „Powstałą w roku 1976 grafiką Okno Artysta symbolicznie rozpoczął swój zapis historii skrawka ziemi — dotkliwie doświadczanego przez los, a przecież nadal pięknego urodą niejednoznaczną i daleką od powierzchowności. Piękno Śląska nie opiera się bowiem wyłącznie na kryterium estetycznym. Aby je zrozumieć i przekazać niezbędne jest zrozumienie jego specyfiki i trudnego charakteru regionalnego. Biało-czarna kolorystyka akwaforty, szlachetność a zarazem mozół tego twórczego procesu, zdają się czynić z niego idealny środek do oddania górniczo-przemysłowego pejzażu. Druk staje się lustrzanym odbiciem miejsca, w którym szare przestrzenie ustępują użytkowym przedmieściom, budowanym z czerwonej cegły. Wypada wręcz, aby ukształtowany przez swoisty etos pracy region ilustrowała poważnie traktowana graficzna procedura oparta na rzetelnym i precyzyjnym rysunku. Być może wniosek ten podświadomie wypływa z kierunku poszukiwań przyjętego przed laty przez Jana Szmatlocha — poszukiwań, które przejdą do historii grafiki zainteresowanej lokalnością charakterystyczną i oryginalną. Obserwując jak mocno Jego praca wpisała się w ten nurt, łatwo byłoby zapomnieć że to, co dziś jest już przetartą ścieżką, na samym początku badań Artysty stanowiło nowe i niełatwe zadanie. Przetłumaczenie tego konkretnego rodzaju pejzażu i związanego z nim klimatu na kategorie artystyczne, a do tego stworzenie dla nich osobnego i uznawanego w sztuce statusu, niewątpliwie wymagało specjalnego artystycznego daru. Potrzeba było też, aby ów talent spotkał się z powołaniem wypływającym ze świadomości lokalnej tożsamości Artysty. Stał się nim Jan Szmatloch, podejmując się trudnej roli kronikarza ziemi o niejednoznacznym uroku i tworząc jego bogatą akwafortową faktografię. Poprzez wybieranie małych, lecz charakterystycznych fragmenty Śląska, kieruje swoją optykę na wewnętrzne piękno czające się w szczelinach tego regionu. Tworzy proste i zrytmizowane kadry o wyważonym porządku abstrakcyjnym. Poprzez swoją drobiazgowość, jego wizerunki Śląska stają się wyjątkowo realistyczne. Paradoksalnie, czasem właśnie dzięki zachwytowi nad szczegółem stają się kompozycjami otwartymi i brzmią daleko bardziej abstrakcyjnie (tak jak dzieje się na przykład w przypadku Kalendarza śląskiego). Warto w tym miejscu przywołać analityczne spojrzenie Marka Meschnika na pracę Artysty, traktujące okno jako granicę pomiędzy spojrzeniem wewnętrznym i zewnętrznym. Podążając za tą myślą, okno w całym dotychczasowym dorobku stawałoby się symboliczną barierą dzielącą formalnie i treściowo dokonania Grafika. Jeżeli spojrzymy na Jego pracę z pewnej perspektywy, wyłania się swoisty tryptyk, w którym znak okna stanowi część centralną, a którego boki reprezentują odpowiednio kompozycje dziejące się z perspektywy wewnętrznej — reprezentowane przez intymne studia przedmiotów – oraz zewnętrznej — obrazy świata widzianego za szybą. Okno stanowi punkt odniesienia do wnikliwych wędrówek i poszukiwań — czy to w ramach Jego pracowni, czy też wypraw poza nią. Pejzaże oglądane przez wędrującego człowieka nie zawsze okazują się zbieżne z jego późniejszymi wspomnieniami, obrazami wyrytymi w świadomości. Przynależny każdemu człowiekowi, wewnętrzny „aparat cyfrowy” o nieskończonej rozdzielczości pracuje zależnie od wpływającego na nas kontekstu. Kategorie czasu i miejsca przenikają się, skażone naszą ulotną (nie)obecnością. Tego uczy nas doświadczenie. Przetłumaczyć je na sztukę udało się Janowi Szmatlochowi w Jego grafikach.”

Newsletter

Jeśli chcesz otrzymywać informacje na temat wydarzeń organizowanych przez Teatr Ateneum przeczytaj politykę prywatności i podaj swój adres e-mail:

 
FBAteneum
Znajdź nas na Facebooku
Festiwal
Festiwal na Facebooku
Galeria
Galeria na Facebooku
YTAteneumKatowice
Znajdź nas na YouTube
teatr_ateneum_katowice
Instagram
Skip to content