Światowy Dzień Lalkarstwa

ORĘDZIE autorstwa Audrey Azoulay, Dyrektor Generalnej UNESCO

21 marca 2021

Światowy Dzień Lalkarstwa obchodzony od 2003 roku z inicjatywy Międzynarodowej Organizacji Lalkarskiej UNIMA to doskonała okazja, by uczcić tę niezwykłą dziedzinę sztuki sięgającą w swej historii czasów starożytnych.

Subtelność ruchów. Gra pomiędzy gestem a iluzją, pomiędzy cieniem a światłem. Mistrzostwo kostiumu, formy, rzeźby. Sztuka dramaturgii, precyzji, symbolu. Animacyjna wirtuozeria i poezja. Sztuka lalkarska nie zna granic. Jest sztuką uniwersalną. Jest sztuką doskonałą.

Parafrazując Paula Claudela, lalki to słowa, które grają. Lalki, poprzez ich rzeczywistą narrację, mogą równie dobrze ucieleśniać codzienność, jak i przywracać historie sprzed wieków. Sztuka lalkarska stanowi nieocenioną manifestację naszego dziedzictwa, ale jest również całkowicie współczesna, niezależnie czy lalki stanowią część dawnego rytuału czy też wyłamują się dzisiejszym schematom.

Potwierdza to Reprezentatywna Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO, która do tej pory zawiera 12 różnych form tej sztuki. Od kambodżańskiego Sbek Thom po słowacki i czeski teatr lalek. Każda forma reprezentuje wyjątkową sumę umiejętności i tradycji oraz wspólne dziedzictwo, które należy chronić.

W czasach kiedy ta krucha dziedzina sztuki stoi przed bezprecedensowymi wyzwaniami to zobowiązanie brzmi jeszcze poważniej.

Przede wszystkim, pandemia koronawirusa (COVID-19) przypomniała nam wszystkim, jak bardzo potrzebujemy sugestywnej i inspirującej mocy lalek. Jednocześnie ten sam wirus zagroził sztuce lalkarskiej, okradając wielu lalkarzy z możliwości i warunków, w jakich mogą uprawiać swój zawód, i nierzadko pozbawiając ich już wcześniej niestabilnych dochodów. Zatem wysiłki UNIMY, by zapewnić finansowe wsparcie podmiotom kulturalnym z naszego sektora są nieocenione i wymagają szerokiego wsparcia.

Jednak poza kryzysem, sztuka lalkarska stoi w obliczu takich samych zagrożeń, jak te, które stoją przed różnorodnością kulturową w ogóle. A w przypadku tej – bardzo osobistej – sztuki, cyfrowa transformacja życia kulturalnego wydaje się mieć szczególne znaczenie.

Nakreślenie wizji przyszłości i zastanowienie się nad sposobami przezwyciężenia kryzysu to tematy globalnej debaty ResiliArt zorganizowanej w kwietniu ubiegłego roku przez UNESCO. Ten globalny ruch gromadzi artystów i osoby zawodowo zajmujące się kulturą, które zastanawiają się nad wyzwaniami stojącymi przed sektorem. Dzięki wsparciu UNIMY w 2020 roku odbyło się ponad 15 debat z udziałem ekspertów lalkarskich z całego świata. Teraz musimy wyciągnąć wnioski z tego doświadczenia i zmobilizować wszystkie siły, aby zapewnić dalsze istnienie i rozprzestrzenianie się tej formy sztuki oraz upewnić się, że ona nadal nas inspiruje.

W Światowy Dzień Lalkarstwa, UNESCO składa hołd wszystkim, którzy z pasją i odwagą podtrzymują tę starożytną sztukę przy życiu w tych przedziwnych czasach.

Audrey Azoulay

Wybrana na szefa UNESCO w 2017, Audrey Azoulay uruchomiła potężny program Strategiczna Transformacja dla Organizacji, której celem jest usytuowanie UNESCO w samym sercu pojawiających się wyzwań XXI wieku. W tym duchu, Dyrektor Generalna zainicjowała kilka dużych projektów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego (poprzez inicjatywę Odbudujmy Ducha Mosulu w Iraku), mających na celu ułatwienie dostępu do powszechnej wysokiej jakości edukacji (przede wszystkim dla dziewcząt i kobiet) oraz wypracowanie roli UNESCO jako globalnego laboratorium idei (w zakresie prac nad sztuczną inteligencją i jej etycznymi implikacjami).

Audrey Azoulay jest byłą studentką Ecole Nationale d’Administration i absolwentką Institut d’Etudes Politiques de Paris. Posiada również Diploma of Business Administration z University of Lancaster (Wielka Brytania). Od początku swojej kariery związana z sektorem kultury, zajmowała się m.in. finansowaniem francuskiego publicznego sektora audiowizualnego oraz reformą i modernizacją francuskich systemów pomocy publicznej dla przemysłu filmowego.

Jako minister kultury we Francji, była zaangażowana w ochronę zagrożonego dziedzictwa, przede wszystkim na Bliskim Wschodzie. Poświęciła się również pracy nad systemami ułatwiającymi dzieciom dostęp do kultury, uruchamiając programy edukacji artystycznej i kulturalnej (programy Création en cours i innowacyjne infrastruktury kulturalne Microfolies).

Audrey Azoulay jest zaangażowana w pozycjonowanie UNESCO jako platformy współpracy w duchu humanistycznym wyznaczającej standardy dalszego rozwoju, jako agencji skupiającej ekspertów, która pomaga rozpowszechniać wiedzę na całym świecie pośród jak największej liczby ludzi.

Z języka angielskiego przełożyła Katarzyna Siergiej